Zwinuitbreiding loont: zeldzame getijdennatuur in volle ontwikkeling

De Zwinuitbreiding loont, dat blijkt uit een grensoverschrijdende monitoring van Nederlandse en Vlaamse natuurexperts. Nieuwe monitoringsresultaten tonen opmerkelijke groei in biodiversiteit, al blijven er uitdagingen om de vergrassing in de oude Zwinvlakte te beperken. 

Het Zwin, een internationaal beschermd natuurgebied, beleeft een heropleving dankzij de uitbreiding van het getijdengebied en doelgericht natuurbeheer door het Agentschap voor Natuur en Bos en Stichting Zeeuws Landschap. Sinds de doorbraak van de Internationale Dijk in februari 2019, waarmee 120 hectare van de grensoverschrijdende Willem-Leopoldpolder werd opengezet voor de zee, heeft het gebied zich ontwikkeld tot een cruciaal toevluchtsoord voor zowel vogels als planten. Dit blijkt uit een vierjarig grensoverschrijdend monitoringsonderzoek, uitgevoerd door experts in opdracht van Natuur en Bos, de Provincie Zeeland en het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust. 

Spectaculaire resultaten bij vogels en bodemleven 

De uitbreiding heeft een zichtbaar effect op de vogelpopulatie. Het onderzoek wijst uit dat de nieuwe slikken en schorren een toename van bodemleven zoals wormen, kreeftjes en slakken hebben aangetrokken, wat een belangrijk voedselaanbod vormt voor steltlopers en eenden. Soorten zoals scholekster, kluut en bonte strandloper profiteren optimaal van de nieuwe gebieden. In najaar en winter worden duizenden vogels geteld, waaronder de bergeend, die weer de aantallen van weleer haalt. Dit maakt het Zwin tot een van de belangrijkste overwinteringsplekken van België.

Kolonisatie van pionierplanten en zeldzame insecten 

Ook de flora is in opmars. In de hoogste zones van het ontpolderde gebied hebben zouttolerante pioniers zoals zeekraal en klein schorrenkruid snel hun plek gevonden, met een bezetting van maar liefst 30% van het nieuwe gebied. Deze ontwikkeling draagt bij aan de vorming van Atlantische schorren, een zeldzaam en Europees beschermd habitat. Daarnaast hebben zeldzame kustspecifieke loopkevers en spinnen zoals schorrenwolfspin en het kwelderkaardertje zich in het nieuwe schorgebied gevestigd. Uit het bodemvalonderzoek blijkt dat maar liefst 45% van de getelde loopkevers op de Rode Lijst staat.

Uitdagingen in de oude Zwinvlakte 

Ondanks de positieve ontwikkelingen in de uitbreiding, verloopt het herstel in de oude Zwinvlakte trager dan verwacht. Omdat nu tot vier keer meer zeewater het Zwin kan binnenstromen, werd verwacht dat in de oude Zwinvlakte de schorre zou heropleven. Dat is voorlopig maar gedeeltelijk gelukt. Lamsoor, de mascotte van het Zwin, kleurt hier en daar terug de Zwinvlakte, maar op nogal wat plaatsen is het schor nog steeds vergrast door zeekweek. Om herstel te ondersteunen, blijven natuurbeheermaatregelen zoals begrazing en maaien noodzakelijk omdat deze duidelijk een gunstig effect hebben.

Het Zwin als biodiverse topattractie 

De uitbreiding van het Zwin maakt deel uit van een langdurig natuurherstelprogramma. Door de opeenvolgende projecten is het Zwin uitgegroeid tot een robuust natuurgebied. De resultaten van de monitoring tonen dat het gebied nu beter beschermd is en dat de biodiversiteit een opmerkelijke impuls heeft gekregen. Het onderzoek blijft van groot belang om de ecologische ontwikkelingen in de gaten te houden en tijdig in te grijpen waar nodig.

Ondertussen biedt de Nieuwe Internationale Dijk de mogelijkheid om volop te genieten van het uitgebreide Zwin en omgeving. Zowel fietsers als wandelaars komen er volop aan hun trekken. Te oordelen naar de duizenden passanten op zomerse dagen is het Zwin inderdaad een natuurlijke topattractie! Het behoud en het zorgvuldig beheer van dit prachtige Natura-2000 gebied blijft van groot belang. Ook op Europese schaal zijn kusthabitats immers zeldzaam en niet zelden ook bedreigd in hun voortbestaan.

Deelnemers van het IUCN Regional Conservation Forum for Europe, North and Central Asia dat deze week door gaat in Brugge zullen op 3 oktober het Zwin bezoeken. Meer info op www.iucn.org.

Je vindt de rapporten van de monitoring op www.natuurenbos.be/zwin-in-verandering.