Zeldzame boommarter keert terug naar Zoniënwoud

Op 21 maart 2019 kon een boommarter op beeld vastgelegd worden in het Zoniënwoud nabij Brussel. Een bijzondere vondst, want het is de eerste keer dat de soort met zekerheid werd waargenomen in dit uitgestrekte bosgebied. Een overtuigend resultaat van de inspanningen voor natuurbehoud, waar zowat alle organisaties die in de natuursector actief zijn, in delen.

Boommarters zijn vaak een goede graadmeter voor bosgebieden met hoge natuurwaarden. Overdag houden ze zich schuil in bomen en (boom)holten, terwijl ze ‘s nachts op zoek gaan naar voedsel. Hun dieet is veelzijdig en grote, gevarieerde bossen genieten bijgevolg hun voorkeur. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de soort opduikt in het Zoniënwoud, een van de oudste en grootste bossen in Vlaanderen dat zich uitstrekt tot over de gewestgrenzen.

De boommarter is nog altijd een zeldzame verschijning, maar toch lijkt hij aan een opmars bezig in Vlaanderen. Het aantal waarnemingen nam de voorbije jaren opvallend toe, mede dankzij gericht onderzoek met inzet van cameravallen en de registratie van verkeersslachtoffers. Inmiddels wordt de soort op meer en meer locaties aangetroffen verspreid over Vlaanderen. Ook de investeringen in boskwaliteit en ontsnipperingsmaatregelen werpen hun vruchten af.

Meldingen

In Vlaams-Brabant blijft het aantal meldingen voorlopig beperkt. Buiten een enkel verkeersslachtoffer en een camerabeeld uit het Meerdaalwoud in 2012, bleef de soort er onopgemerkt. Rond het Zoniënwoud waren er wel al langer signalen die de aanwezigheid van boommarter deden vermoeden. Zo meende de conservator van een reservaat aan het Waalse deel van Zoniën in 2014 een boommarter te herkennen en werd in september 2017 een mannetje dood aangetroffen in Ukkel, aan de rand van het Zoniënwoud in het Brussels hoofdstedelijk gewest. Een autopsie door marterspecialist Koen Van Den Berge (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek – INBO) wees toen uit dat het om een jong dier ging dat datzelfde jaar nog geboren was. Het vermoeden bestond dan ook dat deze boommarter in de nabije omgeving geboren was.

Camerabeelden

Pas recent, op 21 maart, kon Natuurpunt in het kader van een onderzoek naar de verspreiding van das en boommarter in de taalgrensregio ten zuiden van Brussel effectief beelden registreren van een boommarter in het Vlaamse deel van het Zoniënwoud, beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos.

De camerabeelden konden geen uitsluitsel geven over de ouderdom of het geslacht van het dier, waardoor we ook niet zeker weten of het om een rondzwervend of een gevestigd exemplaar gaat. Eerder onderzoek toont immers aan dat boommarters over zeer grote afstanden, soms tientallen kilometers ver, kunnen uitzwermen vooraleer ze nieuwe gebieden koloniseren. De komende maanden zal bijkomend onderzoek moeten uitwijzen of er sprake is van een lokale vestiging of voortplanting.

Ontsnipperen loont!

De waarneming van een boommarter in het Zoniënwoud is een opsteker voor de Vlaamse, Brusselse en Waalse overheden die het woud beheren. De boommarter werd gespot op enkele honderden meter van het ecoduct ‘Groenendaal’ over de Brusselse Ring. Dat ecoduct is het koninginnestuk van het Life+ OZON-project dat de afgelopen jaren sterk inzette op het ontsnipperen van dit uitgestrekte bosgebied. Voor de opvolging van die infrastructurenwerken werkten de verschillende beheerders en organisaties ook nauw samen. Dat heeft aangetoond dat de ecoducten en tunnels druk gebruikt worden, door alle soortengroepen. Het onderzoek van Natuurpunt sluit bovendien aan bij het ‘Plan Boommarter’ dat meer naar het westen (ter hoogte van Hallerbos) inzet op het verbinden van de natuur- en bosgebieden. Rondom het Zoniënwoud worden vergelijkbare inspanningen geleverd in het strategisch ruimtelijk project HORIZON+. Het is duidelijk geworden dat inspanningen aan de zuidrand van Brussel erg veelbelovend zijn en de inzet van de vele betrokken partners terecht is.

Boommarter gezien?

Heb je een boommarter gezien of vond je een dode marter langs de weg? Geef je waarnemingen dan door via www.waarnemingen.be of www.dierenonderdewielen.be. De registratie van verkeersslachtoffers helpt ons een beter beeld te krijgen op de verspreiding van de soort. Ingezamelde dode dieren worden onderzocht door onderzoekers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Probeer je waarneming zo goed mogelijk te documenteren met foto’s, want boommarters zijn makkelijk te verwarren met de meer algemeen voorkomende steenmarter. Voor het onderscheid tussen beide soorten kan je hier terecht.

Het duurzaam biodiversiteitsproject ‘Plan Boommarter in actie’ wordt uitgevoerd door Natuurpunt Studie in samenwerking met Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei met financiële steun van de Provincie Vlaams-Brabant.

Tekst en film: Griet Nijs, Natuurpunt