Twee zeldzame vleermuissoorten ontdekt in Wortel-Kolonie
Dirk Swaenen, vleermuisvrijwilliger in Wortel-Kolonie, kon de zeldzame kleine dwergvleermuis én de bosvleermuis detecteren in Wortel-Kolonie. Daarmee kan ons natuurgebied twee nieuwe zoogdiersoorten toevoegen aan zijn lijst. Als kers op de taart ontdekte Swaenen een kolonie baardvleermuizen in een van de vele vleermuizenkasten in het gebied, een primeur voor België! Wortel-Kolonie is dus niet alleen UNESCO-werelderfgoed, maar ook een vleermuisparadijs. Dit hoopvolle nieuws tijdens Week van het Bos toont aan dat beheerinspanningen van onze boswachters samen met vele vrijwilligers onze biodiversiteit duidelijk ten goede komen.
Vrijwilliger Dirk Swaenen is een expert op het gebied van vleermuizen. Met een fototoestel, een krachtige lamp, geluidsapparatuur en warmtecamera’s trekt hij regelmatig ons natuurgebied Wortel-Kolonie in om vleermuizenpopulaties in kaart te brengen. Zo slaagde hij erin om geluidsopnames van de kleine dwergvleermuis te maken die uiteindelijk werden erkend.
Dirk Swaenen: “Op 29 maart 2021 maakte ik in Wortel Kolonie een opname van het geluid van een kleine dwergvleermuis (Pipistrellus pygmaeus). Nu, meer dan 3 jaar later, is die waarneming gehomologeerd. De kleine dwergvleermuis is een zeer zeldzame soort die sterk lijkt op de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus). Het geluid van de kleine dwergvleermuis ligt boven de 55 kHz, terwijl de gewone soort roept met frequenties tussen 45 en 52 kHz.”
Deze soort werd pas in de jaren negentig voor het eerst beschreven. Swaenen: “DNA-analyse toonde aan dat deze hogere roep inderdaad afkomstig is van een aparte soort. Kleine dwergvleermuizen foerageren in vochtige gebieden met veel bomen en hun kolonies bevinden zich vaak in smalle ruimten van gebouwen, zoals spouwmuren. De kleine dwergvleermuis werd in mei 1989 voor het eerst in Vlaanderen ontdekt dankzij het gebruik van time expansion bat detectors.”
Bosvleermuis gespot op nationale feestdag
De ontdekking van deze zeldzame vleermuizensoort in Wortel-Kolonie is een positieve ontwikkeling, maar daar blijft het niet bij. Swaenen: “Op 21 juli van dit jaar maakte ik een opname van het geluid van een bosvleermuis (Nyctalus leisleri), ook een nieuwe soort voor Wortel-Kolonie.” De bosvleermuis is eveneens een zeldzame soort die kleiner is dan de rosse vleermuis (Nyctalus noctula). Hun geluid ligt tussen de 25 en 30 kHz, terwijl de rosse vleermuis tussen de 18 en 25 kHz roept. Ze komen voor in loofbossen met vijvers en leven in holle bomen.!"
Meer dan 80 vleermuizenkasten
Het goede nieuws blijft komen. Dirk Swaenen ontdekte immers een kolonie baardvleermuizen in een vleermuizenkast: “Het is de eerste kolonie van deze soort in een vleermuizenkast in België. Sinds 2020 hebben we, dankzij een goede samenwerking met de boswachter, in meerdere fasen maar liefst 84 vleermuizenkasten opgehangen, verdeeld over 10 verschillende modellen. Nieuwe kasten worden meestal binnen twee maanden in gebruik genomen. Op dit moment wordt 60% van de kasten regelmatig door vleermuizen gebruikt. Hoe langer ze hangen, hoe vaker ze bezocht worden.”
Tijdens een controle van de vleermuizenkasten ontdekte Dirk de kolonie baardvleermuizen, met maar liefst 28 zichtbare dieren. Er werden 22 uitvliegers geteld. De kolonie bevond zich in een oud beukenbos zonder ondergroei, maar begin augustus was de kolonie verdwenen. Bij een controle in september werden echter opnieuw baardvleermuizen aangetroffen.
Vleermuisvriendelijk beheer loont
Deze hoopgevende bevindingen zetten Wortel-Kolonie op de kaart als een belangrijk vleermuizengebied en tonen aan dat de geleverde inspanningen daadwerkelijk vruchten afwerpen. Tegelijkertijd is dit een signaal om bij beheermaatregelen voorzichtig te werk te gaan. Als er bijvoorbeeld dreefbomen gekapt moeten worden om veiligheidsredenen, brengt de boswachter steeds de vrijwilligers op de hoogte zodat zij kunnen controleren of er geen vleermuizen in huizen. Oude bomen worden eerst gekandelaberd (m.a.w. de kruin wordt ingekort waardoor alleen stam en enkele dikke takken overblijven) zodat ze nog dienst kunnen doen als kolonieboom en zo meer.
Wortel-Kolonie is een natuurgebied van meer dan 540 hectare met statige bosdreven, open akkers, vennen, heide en graslanden. Sinds 2021 is het uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed. Dit unieke bosrijke landschap herbergt, naast vele soorten vleermuizen, ook een boeiende geschiedenis. Je kunt er wandelen, fietsen, ruiteren en kamperen.
