Omvormingsbeheer in Ryckevelde zorgt voor een soortenrijk gevarieerd bos
Recent hebben de boswachters van Natuur en Bos van de Vlaamse overheid een aantal percelen gehamerd in Ryckevelde. Ze hebben zo’n 2.500 bomen aangeduid die gekapt mogen worden. Na de exploitatie worden zo’n 4.000 bomen aangeplant. Die actie past in het geplande bosbeheer voor dat bos. Het bosbeheer zal zorgen voor een grotere variatie in het gebied en een hogere natuurwaarde. Daarnaast wordt Ryckevelde in de nabije toekomst groter. Tussen 2019 tot 2026 wordt nabij Engelendale 23 hectare akker en grasland ingericht als een open boslandschap.
Rond Ryckevelde uiten heel wat bezoekers en omwonenden hun bezorgdheid over de bomen die gehamerd zijn. Natuur en Bos begrijpt de bezorgdheid, maar wenst te verduidelijken dat er geen bos-en natuurgebied verdwijnt. Integendeel. Door de ingrepen wordt het bos een betere plek voor veel dieren en planten. Ook recreanten zullen kunnen genieten van het toekomstig gevarieerd bos, ook al wordt hun geduld de eerste jaren even op de proef gesteld. Het bosbeeld onmiddellijk na de kapwerken ziet er inderdaad niet zo fraai uit. Uit ervaring weet Natuur en Bos echter dat naast de natuur ook de meeste bezoekers op termijn tevreden zullen zijn van het resultaat.
De geplande kappingen gaan om ‘dunningen’ in naaldhoutbestanden van grove den, douglas, lork en Amerikaanse eik. Dunnen is het wegnemen van bomen ten voordele van bomen die men wil behouden, namelijk de toekomstbomen. Die gedeelten van het bos worden omgevormd tot bos dat vooral bestaat uit inheems loofhout. Er worden dus overwegend exoten ofwel uitheemse bomen gekapt. Dit zijn bomen die hier in het verleden niet spontaan zijn toegekomen en veel minder soorten insecten, vogels, … huisvesten, dus ecologisch minder interessant zijn. Door te dunnen wordt licht gecreëerd voor toekomstbomen die volop kunnen uitgroeien tot dikke bomen. Ook kunnen inheemse bomen, struiken en planten kiemen op lichtrijke plekken. Zo ontstaat er in de toekomst een meer natuurlijk en divers bos. Structuur creëren in het bos, waar gewenste bomen van verschillende leeftijden door elkaar kunnen groeien, is een eerste stap daarvoor.
De natuurlijke verjonging van inheemse soorten wordt gestimuleerd. Kleine open zones zorgen voor licht wat goed is voor de ontwikkeling van tal van struiken, grassen en kruiden. Tal van dieren zoals vlinders en kevers, maar ook planten profiteren daarvan. Het oorspronkelijke bos wordt zo gevarieerd mogelijk uitgedund, op sommige plaatsen meer, op andere minder. Zo creëren de beheerders een mozaïek aan leefplekken in het bos. Daarnaast worden in de winter, na de exploitatie, op verschillende plaatsen groepjes inheems loofhout aangeplant, zo’n 4.000 boompjes in totaal. Op andere plaatsen worden de zeldzame heiderelicten bewaard.
De werken zijn een uitvoering van het goedgekeurde uitgebreid bosbeheerplan 2009-2028 voor het domeinbos Ryckevelde (Smets et al., 2009; te raadplegen op www.natuurenbos.be/ryckevelde). In het plan zijn maatregelen opgenomen om enerzijds te komen tot Europees beschermde boshabitats en om anderzijds een aantal open habitats te realiseren waar dat nodig is. De terugkeer van de middelste bonte specht en de bosuil in dit gebied, kenmerkende soorten voor structuurrijk loofbos, toont aan dat het gevoerde beheer resultaat heeft. Los daarvan wordt altijd rekening gehouden met de principes van duurzaam bosbeheer. Gezien de ligging van Ryckevelde is zowel recreatie als het herstel van de ecologische waarde van het bos een belangrijk doel. Mooi meegenomen is dat dergelijk gericht bosbeheer zorgt voor lokale houtproductie en zo ook de klimaatopwarming tegengaat. Houtproducten zijn immers opslagplaatsen voor koolstof. Ze zijn veel milieuvriendelijker dan fossiele brandstof of bouwmaterialen zoals beton of plastic.
Natuur en bos streeft er ook naar om Ryckevelde uit te breiden: het gebied is al flink gegroeid sinds de aankoop door de Vlaamse Overheid in 1979. In 2017 werd 15 hectare bos- en natuurgebied ingericht langs de Holle weg. Tussen 2019 tot 2026 wordt nabij Engelendale nog eens 23 hectare akker en grasland omgevormd naar een open boslandschap via aanplant van bomen en struiken en ook spontane bosontwikkeling. In totaal zal het gebied dan 75 hectare nieuw bos rijker zijn. Op bijgevoegd kaartje zie je de evolutie van het gebied sinds 1979.
